حافظه‌های فلش USB از پراستفاده‌ترین ابزارهای امروزی برای ذخیره‌سازی و انتقال اطلاعات هستند. USB flash drives که به memory sticks و درایوهای بندانگشتی یا thumb drives و در ایران به طور ویژه به کول دیسک (که برند تجاری یک مدل حافظه فلش بود) نیز معروف هستند؛ نخستین بار توسط IBM به عنوان جایگزین سریع‌تر؛ کوچکتر و قابل اعتمادتر فلاپی دیسک‌ها معرفی شدند. به علت فضای ذخیره‌سازی اطلاعات بیشتر این حافظه‌ها و ابعاد کوچکترشان و سرعت بسیار بالای آنها رایج است که از این درایوها برای حمل اطلاعات شخصی و کاری استفاده شود. به جرئت می‌توان گفت از دست دادن اطلاعات روی حافظه‌های فلش از پراتفاق‌ترین حوادث از دست رفتن اطلاعات در عصر امروز است و دلایل مختلفی دارد: از جمله Safe Remove نکردن حافظه فلش قبل از جدا کردن آن از کامپیوتر؛ فرمت کردن اشتباه بر اثر نخواندن فایل سیستم فلش درایو توسط ابزارهای مختلف مثل گوشی و تلویزیون هوشمند و سایر ابزارها و همچنین ویروسی شدن فلش از مکررترین دلایل از دست دادن اطلاعات روی این حافظه‌ها است. ما در کلینیک هارد ایران می‌توانیم فلش درایوهایی که شناسایی نمی‌شوند، یا غیر قابل دسترس شده‌اند و یا آسیب دیده‌اند را بازیابی کنیم.

به طور کلی دو نوع روش برای ریکاوری فلش درایوها با توجه به نوع آسیب‌شان استفاده می‌شود:

1. روش Chip Off که برای NAND Flash به کار می‌رود: در این روش فلش درایوهایی که به حالت غیرقابل دسترس یا inaccessible و یا غیرپاسخگو یا unresponsive درآمده باشند؛ چیپ NAND storage با دقت و در شرایط ویژه‌ای از PCB board جدا شده و بر روی Reader ویژه‌ای نصب می‌گردد. اصطلاحا این روش را taking the NANDs off می‌گویند. در این‌گونه موارد معمولا چیپ کنترلر (Controller Chip) آسیب دیده و خراب شده و با جایگزینی آن به وسیله‌ی ابزارهای ویژه‌ای امکان خواندن محتوای روی فلش درایو محیا می‌شود.
2. فلش‌های آسیب‌دیده از نظر فیزیکی یا روش تعمیر Broken Stem: در مواردی که چه بدنه‌ی فلش درایو و چه کانکتورهای فلش درایو شکسته شده؛ یا خم شده؛ یا له شده؛ و یا ضربات محکمی خورده؛ و به طور کلی آسیب‌های فیزیکی دیده است؛ به منظور بازیابی اطلاعات از روی چنین فلش درایوهایی نیاز است تا با مهارت‌های دقیق لحیم‌کاری و بازسازی؛ قسمت‌های آسیب‌دیده جبران شده تا امکان بازیابی اطلاعات مهیا شود. دقت داشته باشید که در صورتی درایو یکپارچه‌ای داشته باشید؛ در صورت صدمه فیزیکی دیدن؛ امکان بازیابی اطلاعات ممکن نیست.

به طور کلی سه نوع فلش درایو وجود دارد:

• فلش درایوهای مرسوم نوع TSOP-48 یا Regular TSOP-48 Flash Drives
  این نوع فلش که در تصویر زیر چیپ استاندارد نوع TSOP-48 که متعلق به یک فلش درایو قلمی قدیمی است را مشاهده می‌کنید. پایه‌ها را در هر سمت چیپ مشاهده می‌کنید.
  
• فلش درایوهای یکپارچه یا Monolithic Flash Drives
  فلش درایو یکپارچه را در تصویر زیر مشاهده می‌کنید؛ همان‌طور که مشخص است هیچ خبری از مدار چاپی نیست؛ بلکه کل مدار مجتمع به صورت داخلی در چیپ پیاده‌سازی شده است. در صورتی که چیپ این نوع فلش‌ها آسیب ببیند؛ امکان بازیابی اطلاعات وجود نخواهد داشت.
  
• فلش درایوهای آرایه شبکه توپی (یا ساچمه‌ای) یا BGA Flash Drives
  این نوع فلش درایوها که BGA در آنها مخفف Ball Grid Array بود همان‌طور که در تصویر زیر مشاهده می‌کنید چیپ فاقد پایه است و اتصال آن به مدار مجتمع توسط توپ لحیم (یا همان ساچمه لحیم) در زیر چیپ انجام می‌گیرد.
  

نشانه‌های خرابی درایوهای فلش:

• برد مدار آسیب دیده
• در دیسک منیجر (Disk Manager) درایو شما به صورت Raw نمایش داده می‌شود
• ظرفیت درایو فلش به صورت ناصیحی نمایش داده می‌شود یا می‌نویسد ظرفیت برابر صفر مگابایت است
• پیام نیاز به فرمت اجباری فلش داریو نمایش داده می‌شود و بدون فرمت اجازه دسترسی نمی‌دهد
• پیام خطای “Drive: not accessible” نمایش داده می‌شود
• چراغ فلش درایو روشن نمی‌شود
• فلش درایو توسط کامپیوتر شناسایی نمی‌شود
• پیام خطای “Please insert disk into removable disk” نمایش داده می‌شود
• پیام خطای “USB device not recognized” نمایش داده می‌شود و یا ناقص و بد عمل می‌کند
• درایو فلش سوخته و یا پاسخگو نیست
• پیام خطای فرمت نمایش می‌دهد

دقت کنید در صورتی‌که فلش درایو آسیب دیده باشد؛ به خصوص جدا شدن کانکتور USB از فلش در اثر افتادن و ضربات که خیلی مرسوم است؛ به هیچ وجه کار هویه کردن و اتصال کانکتور به چیپ را خودتان انجام ندهید و به اشخاص غیر حرفه‌ای نسپارید؛ حرارت هویه می‌تواند چیپ اصلی شما را به راحتی ذوب و نابود کند و تمام اطلاعات‌تان را از دست بدهید.